J. Artówna
ARTÓWNA Julia, także: Art, Arte, Stella d'Arte, Stella d'Arte-Piotrowska, zapewne właściwe Estella Birbaumówna, zamężna Srebrzycka (działała 1912–1927),
aktorka.
Była żoną aktora Janusza Srebrzyckiego (zob. t. 1). W 1912–13 uczęszczała do Szkoły Aplikacyjnej przy Warszawskich Teatrach Rządowych w Warszawie, dyplom otrzymała w 1914, a w przedstawieniu dyplomowym zagrała Stellę we fragmencie Nowej Dejaniry. W szkole używała nazwiska Artówna. Występowała często na prowincji oraz w warszawskich teatrzykach i teatrach peryferyjnych.
W Warszawie w 1915–16, jako Artówna, należała do „zespołu pomocniczego” Teatru Praskiego, pod nazwiskiem Stella d'Arte od 14 stycznia do 25 marca 1916 grała w Teatrze Nowoczesnym, a w lipcu 1916 na scenie Teatru Polskiego gościnnie rolę Racheli w operze Wesele (przedstawienie w wykonaniu solistów opery i aktorów Teatru Polskiego). W lipcu i sierpniu 1916 w Teatrze Kukiełek Krasnoludek w przedstawieniu Dziad i baba występowała jako Estella Birbaumówna, a w O Macieju Koguciku i Jagusi Kokoszce jako Stella d'Arte.
Na jesieni 1916 w zespole objazdowym Karola Adwentowicza grała Bertę (Ojciec), między innymi w Piotrkowie, Częstochowie, Kielcach, Sosnowcu, Radomiu, Lublinie, Płocku, Łodzi (jako Artówna). Latem i jesienią 1917, znowu jako Stella d'Arte, występowała w warszawskim teatrze Miraż (tu też Stella d'Arte-Piotrowska). W sezonie letnim 1919 była w zespole Polskiego Teatru Nowoczesnego w Sali Towarzystwa „Lutnia” w Wilnie, między innymi w koncercie o tematyce patriotycznej wystąpiła jako „współczesna markietanka” (jako Julia Arte). Później używała już tylko nazwiska Artówna. Na jesieni 1919 należała znowu do zespołu objazdowego Adwentowicza. W sezonie 1919/20 występowała Warszawie w Teatrze Dramatycznym, na przykład w rolach Dziewczyny (Sędziowie) i Hesi (Moralność pani Dulskiej). Na przełomie 1920/21 grała ponownie w warszawskim teatrze Miraż. Później nadal występowała w Warszawie: w sezonie 1923/24 w Teatrze Komedia, między innymi jako Panna (Tajemniczy pan), w 1924/25 w Teatrze Letnim, na przykład Irena (Promienie „FF”), Maria (Pierścień z szafirem), Anna (Szyldkretowy grzebień), Helena (Znaleziono nagą kobietę), Omfala (Wygnany Eros), Teresa (Fata Morgana), była też angażowana do przedstawień w Teatrze Narodowym. W 1923 i 1927 należała do ZASP-u.
Bibliografia
Czempiński: Teatry w Warszawie s. 189; M. Lewko: Obecność Skandynawów w polskiej kulturze teatralnej w latach 1876–1918, Lublin 1996 s. 822; Sempoliński: Wielcy artyści; Sikorski: Szkoła Aplikacyjna s. 59, 63; Stokowa: Wyspiański; Waszkiel: Dzieje; Wilski: Szkolnictwo; Dz. Wil. 1919 nr 72, 78, 90, 100, 106, 112; Głos Radom. 1916 nr 11; Kur. Warsz. 1919 nr 273, 353, 1920 nr 154, 222; Pam. Teatr. 1991 z. 3–4 s. 535; Prz. Teatr. i Film. 1924 nr 17; Scena Pol. 1924 z. 3, 4, 1925 z. 1, 2, 3; Programy, IS PAN; Spis ZASP 1923 (tu Julia Art-Srebrzycka), 1927; Straus: Repertuar 1915–16; Wosiek: Teatry objazdowe.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.