Katarzyna Aszperger
ASZPERGER Katarzyna, z Rutkowskich (1795 na Litwie – 25 września 1835 Warszawa)
aktorka, śpiewaczka
Była córką Andrzeja Rutkowskiego i Karoliny Rutkowskiej, siostrą Anieli Starzewskiej, Józefy i Polikseny Rutkowskich i Zofii Lasockiej, żoną Wojciecha Aszpergera, matką Kazimiery Aszperger. Uczyła się śpiewu i muzyki i już jako dziecko zaczęła występować na scenie. Ok. 1811 pod nazwiskiem panieńskim śpiewała na scenie niemieckiej w Rydze. Do 1813 należała do zespołu swojego ojca (Witebsk, Mińsk Litewski, Połock), w 1813–14 występowała w teatrze wileńskim.
2 maja 1814 w Wilnie wyszła za mąż za aktora Wojciecha Aszpergera i odtąd używała jego nazwiska. Wkrótce przeniosła się z mężem do Warszawy, 7 kwietnia 1815 debiutowała w Teatrze Narodowym w partii Aspazji (Axur), została zaangażowana do teatru warszawskiego i pozostała w zespole do końca życia. Jedynie w 1817 wyjeżdżała na występy gościnne do Wilna. Ostatni raz wystąpiła w teatrze warszawskim 3 stycznia 1835 w roli Ludwiki (Król duchów alpejskich).
Władysław Krogulski napisał, że była to „wybitna artystka dramatyczna, zajmująca pierwsze role w operach polskich jak również w melodramatach i komediach. Piękny i miły głos, dużo uczucia, gra wyborna”.
W operach śpiewała takie partie jak: Rozyna (Cyrulik sewilski), Róża (Czerwony kapelusik), Diabełek (Dzwonek), Anna (Biała dama), Agata (Wolny strzelec); grała m.in. Anusię (Szkoła żon), a nawet Ofelię (Hamlet).
Bibliografia
Estreicher: Historia sceny warsz. s. 29; PSB I (L. Simon); Recenzje Iksów; Sowiński: Słownik muzyków; Wójcicki: Powązki; Gaz. warsz. 1835 nr 261; Kłosy 1883 nr 929 (il.); Kur. warsz. 1835 nr 256; Chomiński; Jasiński; Krogulski.
Ikonografia
NN: A. jako Diabełek (Dzwonek), lit., L.A.Dmuszewski: Dzieła dramatyczne t. VII, Warszawa 1823.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.