Osoby

Zofia Dybowska-Aleksandrowicz urodziła się 17 maja (a nie stycznia, jak podają inne źródła) 1928 r. w Kaliszu w rodzinie inteligenckiej. Jej ojciec, Stefan, był znanym działaczem społecznym oraz czwartym po wojnie ministrem kultury (1947-52).
W 1952 r. Zofia ukończyła historię sztuki na UJ w Krakowie. Prawdopodobnie wyniesione z domu zamiłowanie do teatru (jej wuj Janusz był pisarzem i autorem sztuk teatralnych) zadecydowało o podjęciu kolejnego kierunku studiów. W 1951 r. rozpoczęła je na wydziale reżyserskim PWSF w Łodzi. Podczas studiów zrealizowała wg własnego scenariusza dwie etiudy szkolne: Przygoda Lucynki (1953) i Dzień z "Groteską" (1955). Po ukończeniu "Filmówki" w 1955 r. zmuszona sytuacją rodzinną (wychowanie dzieci) rozpoczęła pracę jako reżyser dźwięku w Studiu Opracowań Filmów w Warszawie. Nawiązując do przedwojennych tradycji, sztukę dubbingowania doprowadziła w polskiej kinematografii do perfekcji. Sam termin dubbing zastąpiła terminem "polska wersja językowa". Pod jej kierunkiem pracowali najlepsi polscy aktorzy - m.in. A. Śląska, Z. Mrozowska, E. Fetting, Z. Tobiasz, J. Radziwiłowicz, S. Baczyński, K. Kolberger - którzy w kilkuset filmach, spektaklach teatralnych i serialach telewizyjnych stworzyli niejednokrotnie wybitne kreacje. Opracowania językowe w jej reżyserii nie sprowadzały się tylko do mechanicznego powielania wersji oryginalnej, ale wzbogacały ją, a często nawet przewyższały. Dzięki temu działalność Dybowskiej-Aleksandrowicz zyskała miano "polskiej szkoły dubbingu". Jej prace w tej dziedzinie były znane i wysoko cenione zarówno w kraju, jak i za granicą.
Początkowo opracowywała językowo filmy głównie dla kinematografii, m.in. głośny Wyrok w Norymberdze S. Kramera czy Anatomię morderstwa O. Premingera. W 1973, na zamówienie Telewizji Polskiej, stworzyła ponowny dubbing do Dwunastu gniewnych ludzi S. Lumeta (poprzedni dubbing zrealizował Seweryn Nowicki w 1959 roku). W dubbingu Dybowskiej-Aleksandrowicz wybitną kreację stworzył Edmund Fetting.
W latach siedemdziesiątych, w ramach Teatru Telewizji na Świecie, opracowała spektakle z cyklu "Szekspira dzieła wszystkie", w tym Hamleta (J. Radziwiłowicz) i Ryszarda III, ponadto Przytulisko Nemetha oraz Miłość i gniew Osborne'a. Największe jednak sukcesy i popularność przyniosły jej angielskie seriale historyczne TV BBC. Były to: Elżbieta, królowa Anglii, ze wspaniałą kreacją Aleksandry Śląskiej dubbingującej Glendę Jackson, oraz Henryk VIII z pamiętną rolą Mariusza Dmochowskiego. Osobną grupę stanowiły telewizyjne adaptacje powieści: Saga rodu Forsyte'ów Galsworthy'ego (Z. Tobiasz) i Stracone złudzenia Balzaka (Z. Mrozowska i S. Baczyński). Później zdubbingowała także popularny amerykański serial Pogoda dla bogaczy (K. Kolberger).
Dybowska-Aleksandrowicz dokonała także wielu opracowań językowych filmów dla dzieci, m.in. stu pierwszych odcinków popularnego animowanego serialu Między nami jaskiniowcami [The Flinstons] (B. Marszel, M. Dubrawska, C. Julski, K. Brusikiewicz).
Ostatnią pracą reżyserki na pełnym etacie był dubbing Bałałajkina i spółki Sałtykowa-Szczedrina w opr. Michałkowa (J. Radziwiłowicz). Po 34 latach pracy w SOF przeszła na emeryturę, nadal jednak współpracowała ze Studiem. Zrealizowała wtedy dubbing do amerykańskiego serialu Tylko Manhattan (1989). Przygotowywała Koroliana Szekspira, którego jednak nie ukończyła. Przygotowywała także postsynchrony i reżyserowała nagrania do polskich filmów, m.in. Abel, twój brat, C.K. Dezerterzy, Ostatni dzwonek i seriali Przyłbice i kaptury, Na kłopoty Bednarski. Była także autorką kilkunastu filmów dokumentalnych. Na potrzeby Studia wychowała grono swoich następców (m.in. Jacek Czyż).
Wielokrotnie uhonorowana za wybitne osiągnięcia w dziedzinie językowych opracowań filmów i seriali, m.in. Nagrodą Przewodniczącego Komitetu ds. RTV (maj 1979), Krzyżem Kawalerskim OOP, Złotym Krzyżem Zasługi, odznakami Zasłużony Działacz Kultury i Za Zasługi dla m. Warszawy.
W środowisku aktorskim była bardzo lubiana i ceniona za profesjonalizm i osobowość. Milionom widzów znana była jedynie z charakterystycznej formułki, którą kończyła wszystkie zrealizowane przez siebie filmy: "[...] polska wersja językowa - Studio Opracowań Filmów, reżyser - Zofia Dybowska-Aleksandrowicz".
Licznych planów, o których mówiła w swoim ostatnim dużym wywiadzie udzielonym tygodnikowi "Ekran" , nie zdążyła zrealizować. Zginęła tragicznie 8 września 1989 r. Warszawie, zamordowana wraz z matką w jej mieszkaniu na Starym Mieście w niewyjaśnionych dotąd okolicznościach.
Zamężna ze znanym reżyserem telewizyjnym Tadeuszem Aleksandrowiczem, z którym miała dwie córki.
Rodzinne tradycje w dubbingu kontynuują córka, Miriam Aleksandrowicz (reżyser dubbingu i aktorka), oraz wnuk Jan Aleksandrowicz (aktor).

Reżyseria dubbingu:

1987 - Tylko Manhattan (serial TV)
1986 - Piotr Wielki (serial TV)
1985 - Przyłbice i kaptury (serial TVP - postsynchrony)
1985 - C.K. Dezerterzy (postsynchrony)
1983 - Straszydła
1982 - Syn gór
1980 - Za krzakiem tarniny
1980 - Przygody barona Munchausena
1980 - Pies, który śpiewał
1980 - Krach Operacji Terror
1979 - Na tropie kłusownika
1979 - I ty zobaczysz niebo
1979 - Śnieżyczka i Różyczka
1978 - Pod borsuczą skałą
1977 - Odbicia światła
1977 - Anna Karenina (serial TV)
1976 - Pogoda dla bogaczy (serial TV)
1975 - Skarb na wyspie
1975 - Premia
1975 - Piraci na Pacyfiku
1974 - Nadieżda
1974 - Eneida
1973 - Pygmalion
1973 - Żółtodziób
1973 - Plac Czerwony
1973 - Dwunastu gniewnych ludzi (wersja dla TVP)
1972 - Trzej świadkowie
1972 - Sześć żon Henryka VIII (serial TV)
1972 - Słoń z indyjskiej dżungli
1972 - Pilot helikoptera
1972 - Lala
1972 - Jeże rodzą się bez kolców
1971 - Kapitan Florian z młyna
1970 - Umrzeć z miłości
1970 - Nie drażnić cioci Leontyny
1970 - Jego Wysokość Towarzysz Książę
1969 - Zbrodnia i kara
1969 - Wujaszek Czarodziej
1969 - Winnetou i Apanaczi
1969 - Pippi
1968 - Anna Karenina
1967 - Wyzwanie dla Robin Hooda
1966 - Sprawa Barnaby Kosa
1966 - Lebiediew contra Lebiediew
1965 - Strzał we mgle
1965 - Casanova znad Dunaju
1964 - Wizyta starszej pani
1964 - Twarzą w twarz
1964 - Serca trzech dziewcząt
1964 - Czy macie w domu lwa?
1964 - Bajka o zmarnowanym czasie
1963 - Towarzysz regent
1963 - Spotkali się latem
1963 Królewna i rybak
1963 - Ikaria XB-1
1963 - Dzielnica Kruków
1963 - Ciotki na rowerach
1962 - W pogoni za meteorytem
1962 - Sztubackie kłopoty
1962 - Próba terroru
1961 - Wyrok w Norymberdze
1960 - Wehikuł czasu
1960 - Podróż balonem
1960 - Gorsza miłość
1959 - Sztubak
1959 - Anatomia morderstwa
1951 - Alicja w Krainie Czarów

Źródła: A. Androchowicz, Filmowe kariery kaliszanek, "Rocznik Kaliski", t. XXX, Kalisz 2004/2005; Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej. Ziemia kaliska (red. D. Wańka - autor hasła A. Androchowicz), tom 3, Kalisz 2007; strona internetowa www.filmpolski.pl oraz roczniki "Filmowego Serwisu Prasowego"